Polska spełnia obecnie dwa z czterech kryteriów gospodarczych koniecznych do przyjęcia euro, dotyczących finansów publicznych i długoterminowych stóp procentowych, wynika ze sprawozdania Komisji Europejskiej na temat konwergencji, oceniającego postępy UE w drodze do strefy euro.
W ocenie Komisji Polska nie spełnia kryterium stabilności cen i kryterium kursu walutowego, a ustawodawstwo polskie nie jest w pełni zgodne z Traktatem o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE).
Komisja Europejska opublikowała sprawozdanie z konwergencji za 2020 r., w którym oceniła postępy państw członkowskich spoza strefy euro w staraniach o przyjęcie wspólnej waluty. Dotyczy ono siedmiu państw członkowskich, które są prawnie zobowiązane do przyjęcia euro: Bułgarii, Czech, Chorwacji, Węgier, Polski, Rumunii i Szwecji.
“Sprawozdanie z konwergencji pokazuje, że niektóre kraje poczyniły bardzo obiecujące postępy, choć od przyjęcia wspólnej waluty wciąż dzieli je kilka ważnych kroków do wykonania. […] Jednym z kamieni milowych na tej drodze jest przystąpienie do ERM II, do czego przygotowują się obecnie Chorwacja i Bułgaria. Wysiłki podejmowane przez oba te kraje przyjmujemy z dużym zadowoleniem” powiedział wiceprzewodniczący wykonawczy Valdis Dombrovskis, cytowany w komunikacie.
Ze sprawozdania wynika, że
- Chorwacja i Szwecja spełniają kryterium stabilności cen (ceny na stabilnym poziomie oraz średnia inflacja w okresie jednego roku poprzedzającego badanie nie wyższa niż 1,5 punktu procentowego ponad poziom trzech krajów UE o najniższej inflacji);
- Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium dotyczące finansów publicznych (nie są objęte procedurą nadmiernego deficytu w czasie badania);
- Bułgaria, Czechy, Chorwacja, Węgry, Polska i Szwecja spełniają kryterium konwergencji długoterminowych stóp procentowych (nie więcej niż 2 pkt. proc. powyżej poziomu trzech krajów UE o najniższej długoterminowej stopie procentowej w okresie jednego roku poprzedzającego badanie);
- Żadne z wymienionych państw członkowskich nie spełnia kryterium kursu walutowego, ponieważ żadne z nich nie jest członkiem mechanizmu kursowego (ERM II) (przed przystąpieniem do strefy euro wymagane jest co najmniej dwuletnie uczestnictwo w tym mechanizmie bez poważnych napięć).
Sprawozdanie sporządzono na podstawie kryteriów konwergencji, nazywanych też „kryteriami z Maastricht”, określonych w art. 140 ust.1 Traktatu o Funkcjonowaniu Unii Europejskiej (TFUE). Kryteria konwergencji obejmują: stabilność cen, zdrowe finanse publiczne, stabilność kursu wymiany oraz konwergencję długoterminowych stóp procentowych. Oceniono również zgodność przepisów krajowych z regułami unii gospodarczej i walutowej.
Najwięcej kryteriów spełniają Chorwacja i Szwecja, nie jednak spełniają kryterium kursu walutowego. Pozostałe państwa, objęte sprawozdaniem: Polska, Bułgaria, Czechy i Węgry spełniają dwa z czterech kryteriów, a Rumunia jeszcze nie spełnia.
Oprócz oceny warunków formalnych przystąpienia do strefy euro w sprawozdaniu stwierdzono, że przepisy krajowe obowiązujące w każdym z tych państw członkowskich, z wyłączeniem Chorwacji, nie są w pełni zgodne z regułami unii gospodarczej i walutowej.
Komisja przeanalizowała także dodatkowe czynniki wymienione w Traktacie, które należy uwzględnić w ocenie trwałości konwergencji. Z analizy tej wynika, że państwa członkowskie niebędące częścią strefy euro są ogólnie dobrze zintegrowane z UE pod względem gospodarczym i finansowym. Niektóre z nich mają jednak pewne słabe punkty, jeśli chodzi o sytuację makroekonomiczną, lub borykają się z trudnościami w zakresie otoczenia biznesu i ram instytucjonalnych.
Wpływ pandemii koronawirusa na dane historyczne wykorzystane do przygotowania sprawozdania jest ograniczony. Datą graniczną sprawozdania był 23 kwietnia, a określone w Traktacie metody obliczeń dla kryteriów stabilności cen i długoterminowych stóp procentowych (tj. z wykorzystaniem średnich z jednego roku) spowodowały, że dane w dużej mierze odzwierciedlają sytuację sprzed pandemii. Sprawozdanie uwzględnia jednak wiosenną prognozę Komisji.
Sprawozdanie z konwergencji sporządzane przez Komisję Europejską stanowi podstawę decyzji Rady Unii Europejskiej określającej, czy państwo członkowskie spełnia warunki przystąpienia do strefy euro. Sprawozdania przygotowywane są co dwa lata lub na specjalne żądanie państwa członkowskiego niezależnie od trwających procesów przystąpienia do strefy euro.
Komisja przygotowuje swoje sprawozdanie z konwergencji równolegle do analogicznego sprawozdania EBC.
Wszystkie państwa członkowskie, z wyjątkiem Danii, są prawnie zobowiązane do przyjęcia wspólnej waluty. Dania, która wynegocjowała klauzulę opt-out w ramach Traktatu z Maastricht, nie została ujęta w sprawozdaniu.